Chagrijnig, irritaties, een korte en bitsige reactie. Het zijn enkele signalen dat ik een grens overschreden heb. Ik overschrijd mijn grenzen bijvoorbeeld wanneer ik systematisch te veel werk en mijn hoofd geen rust gun. Op die momenten rijden mijn gedachten rondjes aan een hoog toerental. De pauzeknop vind ik niet meer.
Anderen overschrijden soms ook mijn grenzen bijvoorbeeld wanneer iemand me verwijten maakt en boos uithaalt. Ik kan hierdoor meegezogen worden en schuld, teleurstelling of kwaadheid ervaren. Ik raak opgedraaid en weet met mezelf geen blijf meer.
Wanneer ik wil zorg dragen voor mezelf, heb ik gezonde persoonlijke grenzen nodig. Ik ervaar mijn grenzen op heel verschillende wijze: soms vasthoudend en rigide, soms los en doorlaatbaar. Wat zijn nu gezonde persoonlijke grenzen?
Hoge muren optrekken
Wanneer ik stress ervaar, kan ik hoge muren optrekken. De deuren en ramen in mijn huis gaan niet open. Op dat moment laat ik niets meer toe. De grens is stroef en star. Ik kan geen verbinding meer maken met de ander. Ik kruip in mijn schulp, zeg niets en wil weg. Het zijn goed geïsoleerde muren die me helpen om me terug te plooien op mezelf. Ze beschermen me: zo word ik niet overstelpt door emoties.
Wat zijn kenmerken van te hoge muren optrekken en rigide grenzen?
- Intimiteit en intieme relatie worden vermeden
- Hulp vragen is niet gemakkelijk
- Je beschermt persoonlijke informatie zodat je niet gekwetst kan worden
- Je toont weinig betrokkenheid
Volledig versmelten
Op andere momenten heb ik geen muur, hoogstens enkele losse bakstenen op een hoopje. Mijn grenzen zijn volledig doorlaatbaar. Ik heb geen eigen innerlijke ruimte. Ik weet niet goed wat ik wil en baseer me volledig op de ander. Dan merk ik dat ik achteraf soms denk: ‘Lap, ik had het eigenlijk anders gewild maar heb het niet beseft op het goede moment.’ Ik verlies me in de ander omdat ik niet voldoende in contact sta met mezelf of omdat ik het niet goed durf om een andere koers te varen. Maar in bepaalde contexten is het fantastisch om volledig op te gaan in de ander, bijv. in een passionele vrijpartij of in de emotionele zorg voor een pasgeboren baby.
Wat zijn kenmerken van te doorlaatbare grenzen?
- Persoonlijke informatie wordt (te) snel gedeeld
- Je kan moeilijk ‘neen’ zeggen
- Je handelt regelmatig vanuit schuldgevoel of verplichting
- Je hebt geen eigen mening, je bent sterk beïnvloedbaar door anderen
- Je probeert anderen te behagen, ten koste van zichzelf
- Vernedering of mishandeling worden toegelaten
- Je bent bang om afgewezen te worden
Gezonde persoonlijke grenzen: een huis met ramen en deuren
Het gaat er niet over dat muren optrekken beter of slechter is dan volledig opgaan in de ander of de situatie. Het gaat over bewust omgaan met welk soort grens ik nodig heb: een dikke bakstenen muur of een lichte houtskeletbouw, een hoge muur of een lage muur. Dit kan variëren: op sommige plekken hoog, op sommige plekken laag.
Het betekent ook kunnen kiezen wanneer ik mijn ramen en deuren open en hoe ver ik ze open. Ik heb mijn innerlijke mentale wereld en ga hier bewust mee om. Deze innerlijke mentale wereld is gevuld met mijn ervaringen, gevoelens, beelden en overtuigingen. Ik kan anderen uitnodigen om binnen te komen of ingaan op uitnodigingen van anderen om hun innerlijke wereld te leren kennen. Zet ik mijn ramen en deuren wagenwijd open of eerder op een voorzichtige kier om even te piepen? Heb ik gordijnen of rolluiken? Kleine of grote ramen? Een toegangspoort met een grote oprit of een minideurtje? Een gezonde persoonlijke grens varieert voortdurend: afhankelijk met wie, wat, hoe, wanneer en waar. Hoe ziet jouw grens er nu uit als je deze visualiseert?
Ramen en deuren bieden de mogelijkheid om flexibel met grenzen om te gaan: een raam openen (= iemand uitnodigen wanneer er ruimte voor is) of dichtdoen (= begrenzen, wanneer zelfzorg nodig is). De ramen en deuren staan symbool voor de filterfunctie van onze eigen grenzen. Ze bepalen immers hoe we in contact komen met de buitenwereld.
Grenzen stellen me in staat me met mezelf te verbinden, mijn gedachten te observeren, mijn gedachten te onderscheiden van gevoelens én tegelijkertijd me te verbinden met alles wat er leeft in de ander. Ongebonden én verbonden. Eén en alleen. Zo kan er verbinding zijn, met mezelf én de ander. Een huis met muren, ramen én deuren.
Wat zijn de kenmerken van gezonde persoonlijke grenzen?
- Je kan je eigen ideeën als waardevol aanzien
- Je geeft je (eigen)waarde(n) niet op voor anderen
- Persoonlijke informatie wordt gedeeld op een gezonde manier (niet te veel/snel en niet te weinig)
- Je weet wat je wil en kan dit respectvol communiceren (in verbinding met de ander en zijn grenzen)
- Je kan de ‘neen’ van een ander aanvaarden
- Je vat grenzen van anderen niet persoonlijk op
Oefening
Wil je ook graag dit grensbewustzijn bij jezelf vergroten om zo meer keuze te integreren in je dagelijks leven en handelen? Hieronder geef ik enkele vragen mee die je voor jezelf kan beantwoorden om je bewustzijn verder te ontwikkelen.
1) Over muren optrekken: herken je dit? Wanneer trek jij muren op? Hoe laat je dit verbaal en non-verbaal zien? Wanneer is het helpend? En wanneer niet?
2) Over versmelten: wanneer maak je jouw grenzen doorlaatbaar? Hoe merk je bij jezelf (fysiek, verbaal) dat je je grenzen verliest? Wanneer doet het deugd om jezelf in iets te verliezen? Wanneer belemmert de versmelting jou om het leven te leiden dat je wilt?
3) Over een huis met ramen en deuren: herken je momenten waar je een bewuste keuze maakt voor versmelten, muren optrekken of iets tussenin? Wat helpt jou om hierin te kunnen kiezen?
4) Over een huis met ramen en deuren (visualisatie): hoe ziet jouw gezonde grens eruit? Kan je hem visualiseren? Uit welk bouwmateriaal bestaat je huis? Een variatie aan materialen? Hoe groot zijn je ramen en deuren? Hoe zien ze eruit? Heb je een oprit? Zit er op de deur een groot slot of een raampje waardoor je kan kijken? Misschien heb je verschillende ingangen of uitgangen?
In mijn volgende blog schrijf ik over hoe je het bewustzijn over je eigen grenzen nog meer kan ontwikkelen door meer verbinding te maken met jezelf. Wil je je antwoorden graag delen? Post ze gerust onder dit blogbericht.